'De klap' van Christos Tsiolkas

Christos Tsiolkas is een Australische schrijver met Griekse roots. Zijn vierde roman de klap veroorzaakte een enorme hype ‘down under’ en bezegelde meteen ook zijn internationale doorbraak met o.a. een nominatie voor de prestigieuze Man Booker Prize 2010.

Het uitgangspunt?
Een man slaat op een barbecuefeest een kind dat niet het zijne is. Het 4-jarige jongetje stond namelijk op het punt het (al iets grotere) zoontje van de man op de kop te kloppen met een cricketbat.

Deze ‘klap’ heeft een dramatisch effect op de aanwezigen. Iedereen wordt gedwongen een standpunt in te nemen. Was de klap terecht, vermits het kind zich ernstig misdroeg of gaat het om kindermishandeling? De moeder van het jongetje is in elk geval overtuigd van het laatste en besluit om er de politie bij te halen en er een rechtszaak van te maken.

Rond dit gegeven bouwt  Christos Tsiolkas een roman van 453 pagina’s. In acht hoofdstukken volgen we het verdere verloop vanuit het standpunt van telkens een andere aanwezige (vier vrouwen en vier mannen). De personages fungeren allemaal als typetjes die hun eigen plaats innemen in de culturele smeltkroes van grootstedelijk Melbourne. Aan variatie in achtergrond, sociale klasse, leeftijd of seksuele geaardheid is er in elk geval geen gebrek. We maken o.a. kennis met Engelse en Griekse migranten, een Indiase vrouw, een Aboriginal die zich tot de islam bekeerd heeft, een jonge homoseksueel en een meisje waarvan de homoseksuele vader aan aids overleden is. De lezer wordt ondergedompeld in het woelige leven van al deze mensen, waarin overspel, huiselijk geweld, drugs, alcoholisme, abortus, racisme en seksisme afwisselend de toon aangeven. Normen en waarden staan onder grote druk, net als de loyaliteit t.o.v. familiebanden en 'levenslange' vriendschappen. Hier wordt beslist geen fraai beeld geschetst van de moderne Australische maatschappij!

'De klap' heeft wat weg van een televisiesoap. De personages lijken stuk voor stuk getypecast. De mannen hebben allemaal gewelddadige, oversekste trekjes, het machismo viert hoogtij. De vrouwen komen er niet veel beter uit: leugenachtig, vals of overspelig. De hysterische hippiemoeder Rosie en haar aan alcohol verslaafde man Gary staan voor het ‘white trash’ segment van een dolgedraaide samenleving, waarin stuurloze jongeren vluchten in de roes van seks en drugs.

De auteur bouwt het verhaal mooi op, maar het boek had een heel stuk dunner mogen zijn. Bij elk personage komt het seksleven uitgebreid aan bod met expliciete, soms ronduit ranzige scènes, waarbij weinig aan de verbeelding overgelaten wordt. Verder is er overmatig veel aandacht voor uiterlijkheden die weinig ter zake doen. Een aantal langdradige en inspiratieloze beschrijvingen van situaties, lichaamskenmerken, kledij en plaatsen hadden er voor mijn part grotendeels uitgeknipt mogen worden. Ze werken niet bevorderlijk voor de vaart van het geheel, net als sommige flauwe dialogen. Waarom moet het geslagen jongetje Hugo zo een vreselijk ettertje zijn doorheen het hele boek? Ik vermoed dat de handen van ongeveer elke lezer gaan jeuken bij het gedrag van dit kereltje. Waarom moet Harry (die het kind de klap bezorgt) ook voor de rest zo nodig een brute, gewelddadige, lompe en seksistische macho zijn? Waarom is de moeder van het jongetje zo een weerzinwekkende karikatuur van de overbeschermende ouderfiguur? Enige nuance zou voor meer spankracht gezorgd hebben.

Kortom: 'de klap' is literair beslist geen hoogvlieger.  Toch vind ik het een aanrader, zeker voor leesclubs. Ik heb namelijk zelden een roman gelezen met zoveel potentieel voor heftige en pikante discussies. En het slot met de feestende jongeren vond ik verrassend sterk en provocatief!

In het onderstaande filmpje leest de auteur enkele stukken voor uit 'de klap'.