‘De Grens’ van Riikka Pulkkinen

'Ze maakt een tweede snee. Een brandend kloppen omringt de wonden. Het voelt lekker, zuiver – hier, waar degene is die ‘ik’ zegt. Ineens wordt ze overvallen door het nu – alleen dit moment, en een zachte pijn. Geen gemis. Als gemis een kap over je hoofd is, dan valt die nu van haar af, vormt een kloppende knoop en nestelt zich in de open wond op haar arm. Ze haalt diep adam. Dit past bij me, denkt ze. Dit past bij me.'

De Grens is het debuut van de jonge Finse auteur Riikka Pulkkinen. Ze kerft (letterlijk) diep in de ziel van haar twee vrouwelijke hoofdpersonages. Anja, een 53 jarige literatuurprofessor heeft haar dementerende echtgenoot beloofd dat ze hem zal helpen met sterven op het moment dat hij haar niet meer herkent. Haar nichtje, de 16-jarige Mari is verliefd op haar leraar Fins, die het mooie, fragiele tienermeisje ook wel ziet zitten. Beide protagonisten komen beurtelings aan bod met hun verhaal en daarnaast krijgen we enkele hoofdstukjes waarin de gebeurtenissen bekeken worden door de ogen van Julian (de leraar) en Anni (het 6-jarig dochtertje van de leraar). De grens is een intens psychologische roman, die voor mij wel iets minder zwaar-op-de-hand had mogen zijn. Dat is moeilijk voor een roman die bol staat van zwaar beladen thema’s als zelfmoord , euthanasie, dementie, zelfverminking, onverwerkte homoseksualiteit, de dood, het noodlot en seksueel misbruik. Een zwaarmoedige atmosfeer domineert constant en leidt uiteindelijk in het geval van Mari tot een geforceerd dramatische ontknoping. Ondanks het gepsychologiseer komt deze tiener niet echt tot leven. De motieven van haar leraar blijven nog onduidelijker, tenzij zijn handelen toch simpelweg door geilheid aangestuurd wordt

De schuldgevoelens van Anja die worstelt met de ‘onmogelijke’ belofte aan haar zieke man worden heel beeldenrijk gevolgd in het tempo van de Finse seizoenen, waarvan de geuren en kleuren in het hele boek de sombere, enigszins beklemmende sfeer versterken. De associatie met moord komt wat krampachtig over, maar beter te begrijpen als we ons realiseren dat in Finland euthanasie nog volledig bij wet verboden is.

De verhalen van Anja en Mari komen nergens echt samen. Wel tasten ze allebei hun grenzen af. ‘Goed en kwaad’ , ‘liefde en lust’ maar ook de vraag of het noodlot persoonlijke keuzes in de weg staat.

De roman eindigt met de  illusie dat alle personages uiteindelijk op hun pootjes terecht komen, een interpretatie die volgens mij sterk varieert naargelang de optimistische/pessimistische ingesteldheid van de lezer.

De Grens is een veelbelovend debuut van een schrijfster met nog wat groeipijnen maar zeker veel potentieel! P.S. Is de fixatie van alle vrouwelijke personages op orale seks een typisch Fins fenomeen?