3 boeken over Irak

Gisteren las ik Stemmen uit de oorlog van VRT-journalist Rudi Vranckx, een verslag van wat hij de laatste jaren allemaal meegemaakt heeft in Irak. Dit meeslepende boek staat vooral stil bij het leven van de gewone mensen in oorlogstijd, zoals een tolk en een taxichauffeur waarmee Rudi Vrankcx vele uren doorbracht sinds de ‘bevrijding’ van Irak in 2003. Rudi Vranckx verbleef tussen 2003 en 2008 ongeveer acht maanden in Irak. Ondertussen ziet het er echter niet naar uit dat er aan de (burger)oorlog snel een einde zal komen. De auteur probeert een aantal van de pijnpunten bloot te leggen, voorzichtige verklaringen over het waarom van de complexe situatie waarin Irak vandaag verzeild geraakt is. De meeste mensen uit het boek zijn ondertussen dood, ondergedoken of gevlucht. Na het lezen van dit relaas, dat trouwens leest als een spannende roman, moest ik terugdenken aan twee andere boeken die ik recent over Irak gelezen heb en die mij geholpen hebben om de huidige toestand daar een klein beetje beter te begrijpen .

Rada Sukkar vertelt in De schatkamer van Babylonië over het wedervaren van haar familie van 1900 tot 2003. Via deze familiekroniek krijg je een beeld van hoe Irak in de Twintigste Eeuw geëvolueerd is, hoe bijvoorbeeld de vondst van olie een belangrijke stempel gedrukt heeft op de geschiedenis van het land en zijn inwoners. Het eerste deel speelt zich af tijdens de Britse bezetting, we zien de langzame maar zekere groei van Westerse invloeden bij de meer welgestelde gezinnen, zoals de familie van Rada Sukkar, die behoort tot de Christelijke minderheid. Vervolgens is er de groei van het Arabisch nationalisme, de onafhankelijkheid en de opkomst en val van Saddam Hoessein. Heel deze geschiedenis komt aan bod via het dagelijks leven, met de kleine persoonlijke beslommeringen van de familieleden. We zien Irak evolueren van een tamelijk modern land, met een rijke cultuur naar een hardvochtige dictatuur, waarin mensen tegen elkaar opgezet worden en angst het leven gaat overheersen. De auteur woont momenteel in Nederland.

Ook De dichter van Bagdad van journalist Jo Tatchell is een familiekroniek. Deze keer spelen de gebeurtenissen zich echter grotendeels af tijdens het regime van Saddam Hoessein, vanaf de opkomst tot na de verdrijving van zijn regime. De familie Yasin behoort tot de middenklasse . Centraal staat Nabeel Yasin, de ‘dichter van Bagdad’. Hij vluchtte reeds in 1980 uit Irak en woont momenteel in Londen. Zijn gedicht Broeder Yasin werd het symbool van het ondergronds verzet. In dit ‘waar gebeurd verhaal’ lezen we veel details over de wreedheden van het regime. Terwijl het boek van Rada Sukkar eindigt met grote blijheid op het moment van de ‘bevrijding’, eindigt het boek van Jo Tatchell een jaar later in juli 2004. Op dat moment is al pijnlijk duidelijk dat de val van de dictator nog niet gezorgd heeft voor de verhoopte vrijheid en veiligheid.