Alleen maar nette mensen. Zo omschrijft de 18-jarige David, een Joods-Nederlandse jongeman de buurt in Amsterdam waar hij woont en waar hij opgegroeid is.
"Alleen maar nette mensen” is codetaal in Oud-Zuid. Iedereen weet wat je bedoelt: geen mensen die ze allochtonen noemen en vooral geen Marokkanen.
Nu wil het toeval dat David omwille van zijn donkere uiterlijk vaak voor een Marokkaan aanzien wordt, zowel door ‘nette autochtonen’ als door ‘allochtonen’. Het verhaal gaat echter niet over het klassieke ‘wij autochtonen’ tegenover ‘jullie allochtonen’. Het boek start om te beginnen met een knappe analyse van de vooroordelen tussen de verschillende allochtone groepen. Mensen hebben blijkbaar allemaal de neiging om iedereen die anders is dan zichzelf in een hokje te plaatsen. De hoofdpersoon David voelt zich, o.a. vanwege zijn Marokkaanse uiterlijk, niet thuis in zijn elitaire milieu. Hij valt bovendien op donkere vrouwen. Tijdens zijn zoektocht naar een ‘intellectuele negerin’ komt hij in contact met mannen en vrouwen die in een totaal andere wereld leven. Er is veel kritiek gekomen namens de Surinaamse gemeenschap omdat de Surinaamse vrouw hier wordt afgeschilderd als een niet al te intelligente vrouw met vooral lichamelijke kenmerken die neerkomen op een supersize boezem maat 95F en een dikke achteruitstekende bilpartij, met daarbij een geconstrueerd bewerkelijk kapsel, veel klatergoud en onelegante kleding. De Surinaamse man is onbetrouwbaar (‘liegman’), houdt er meerdere 'buitenvrouwen' op na, waarvan hij pikante foto’s en filmpjes maakt om ze te kunnen tonen aan zijn even protserige vrienden, die allemaal rondrijden in glimmende, opzichtige auto’s. De korte hoofdstukjes zijn vaak heel grappig. De beschrijving van het bezoek van David’s ouders aan de familie van Rowanda, zijn Surinaamse vriendinnetje uit de Bijlmer, is bijvoorbeeld ultrakomisch. Het contrast tussen Amsterdam Oud-Zuid en de Bijlmer (Zuid-Oost), groter kan het niet. Ook de mensen uit Oud-Zuid met hun hypocrisie en elitaire feestjes komen er trouwens bekaaid vanaf. Journalist Robert Vuijsje spaart niemand, inclusief zichzelf, in deze satirische zedenschets over de multiculturele samenleving en de heersende vooroordelen. Robert Vuijsje groeide zelf op in Oud-Zuid, lijkt ook op een Marokkaan en valt voor donkere vrouwen. Of Alleen maar nette mensen De Gouden Uil Literatuurprijs terecht gewonnen heeft, laat ik in het midden. Het boek wijkt in elk geval af van de heersende normen over wat betere literatuur zou moeten zijn. Maar die normen worden natuurlijk opnieuw bepaald door een culturele elite. Persoonlijk vond ik het een heel boeiend boek. Het verhaal geeft een inkijk in de leefwereld van mensen, waar we eigenlijk weinig over weten, in dit geval vooral Surinamers. Het is daarbij confronterend om te merken dat vooroordelen een langs meerdere kanten snijdend zwaard zijn. De ‘nette mensen’ zijn maar net binnen hun eigen leefwereld ‘net’. Buitenstaanders bekijken hen ook met vooroordelen.
‘Ik hou niet van stinkmannen’, zei ze. Volgens Rowanda gingen Hollanders niet onder de douche. Ze noemde het baden. En als ze het deden, wisten ze niet hoe ze zich moesten wassen.
Bekijk hieronder een kort filmpje waarin Robert Vuijsje enkele fragmenten voorleest en toelichting geeft bij het boek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten